Üzüm salkımlarından damlayan bir gelenek… Ürgüp Bağ Bozumu Festivali
Biliyorsunuz ki, içerisinde yaşadığımız dünya birbirinden farklı kültürlere, hepsi ayrı ayrı güzelliklere bürünen mevsimlere ev sahipliği yapıyor. İnsanoğlu olarak bir hayli uzun zamandır gezegenin topraklarını işgal ediyoruz. Bu uzun süreç boyunca kutlama yapmayı da unutmamışız elbette. Elbette önceleri insanlık olarak doğa ile çok daha haşır neşir olmamızdan olsa gerek, kutlamalarımız da doğaya göre şekillenmiş. Daha önce dünyanın farklı noktalarından birçok festivali tanıttığımız yazılarımızda bu etkinliklerin genellikle baharın gelişi ile birlikte kutlandıklarından bahsetmiştik. Evet, gerek mevsimin getirdiği canlılık gerekse de hava koşullarının daha müsait bir hal alması bahar mevsimi eşsiz yapıyor olabilir. Ancak yılın diğer mevsimlerinin de kendine ait güzellikleri ve bunları kutlayan festivaller yok değil.
Bugün değineceğimiz “bağ bozumu” ise dünyanın farklı kültürlerinde, inanışlarında ve coğrafyalarında kutlanan sonbaharın geçmişten günümüze kazınmış bir simgesi. Kadim Anadolu halkının değimi ile “Üzümlerin gelin olduğu,” törenler bağ bozumu festivalleri. Ülkemizin en ünlü bağ bozumu etkinlikleri ise her yıl Ürgüp’te, Kapadokya’nın coğrafi zenginliği içerisinde kutlanıyor.
İçerikteki Konular
Kadim Uygarlıklardan Miras : Ürgüp Bağbozumu Festivali
Bilindiği kadarı ile Anadolu insanların ilk yerleşim merkezlerinden biri olmuş. Hatta öyle ki, kimi akademisyenler insanların ilk yerleşim alanı olduğunu dahi savunuyor. Haliyle bu köklü geçmiş günümüze pek çok köklü kültürel mirasın kalmasını da neden olmuş. Ürgüp’te her yıl kutlanan bağ bozumu festivali de bunlardan bir tanesi. “Bağ bozumu” pek çok kültürel etkinliğin temelinde olduğu gibi doğaya saygı ve minnet unsuruna dayanıyor. Hasat döneminde bereketin topraktan kendilerine geçtiğine inanan insanlar bunun için her hasat döneminde kutlama yapmaya başlamış. Elbette zamanla farklı kültürel ögelerin birbirine karışması ile birlikte çalgılar ve müzik eşliğinde bir eğlence zamanı haline gelmiş.
Kapadokya sınırlarında düzenlenen bu toprağa minnet kutlamalarının temelinin Anadolu’nun en eski medeniyetlerinden Hititlere değin uzandığı düşünülüyor. Anadolu’da toprak işlemeyi ve tarımı başlatan Hititler kendilerinden sonra gelen, “Frigler, Persler ve Helenistik Dönem uygarlıklarına” öncülük etmişler diyebiliriz. Bilenler bilir Ürgüp’te yetişen Dimrit üzümleri meşhurdur. Biraz kelime kökenine inecek olursak, Dimrit’in Eski Yunan mitolojisindeki toprak tanrısı Demeter’den gelmiş olması oldukça makul bir teori olarak göze çarpıyor. Dimrit üzümünün az sayıda tüketilmesinde bile ortaya çıkan tokluk hissi ise bereket ile özdeşleşmesinde rol oynamış olabilir.
Festivalin kökenlerine gene kısa bir bakış yapacak olursak, mitolojideki Dionissos’ın yani eğlence ve şarap tanrısının Kapadokyalı olduğu rivayet edilmekte. Mitolojide kendine yer bulan Dionissos’un anlatılan rivayetlere göre iki doğumu bulunuyor. Tartışmalı bir konu olsa da Dionissos’un bu iki doğumunun asma ağacı ve bağ bozumunu temsil ettiğine inanılıyor. Elbette yaklaşık 3000 yıllık gelenekleri böyle kolayca açıklamak pek de mümkün değil. Biz günümüze dönecek olursak, tarihin bu mirası bugün Kapadokya topraklarında bereketin gelişi adına neşe ve hareketlilik ile kutlanıyor.
Ürgüp Bağ Bozumu Festivali Nasıl Geçiyor?
Her şeyden önce bağ bozumunun bu topraklarda neden bu kadar değerli olduğunu anlamak gerek. Sahip olduğu iklim nedeni ile Kapadokya’da yetişen üzümler bir başka oluyor desek yeridir. Bu kurak iklim yetişen üzümlerin ve diğer meyvelerinde lezzetli özünü içlerinde tutmalarına olanak sağlıyor. Hal böyle olunca üzümler ve üzümlerden elde edilen yan ürünler diğerlerine nazaran insanın iştahını çok daha fazla kabartıyor diyebiliriz.
Her şeyden önce Festival için Kapadokya topraklarına gittiğinizde yerel halk ile kaynaşmaya özen gösterin. Her ne kadar birbirinden leziz yöresel yemekleri deneyimlemek ve dinlenmek çok cazip olsa da bence böyle bir etkinliği kaçırmamak gerek. Elinize bir bahçe makası alın! Evet, festival boyunca düzenlenen etkinliklerde, müzik şölenlerinde boy göstermek kolay ancak bence bağ bozumu ruhunu yaşamanın yolu yerel halk ile birlikte hasat dönemi gelen üzümleri bir bir toplamak. Bu oldukça değerli bir zaman. Üreticilerin ve katılımcıların sabırla beklemesi gerekiyor. Üzümler tam zamanında toplanmalı. Çünkü, vaktinden önce asmasından ayrılan üzümlerin tadı oldukça ekşi kalabiliyor. Kokuları çevreyi sardığı, üzümlerinin suyunun an tatlı olduğu dönemler hasat için seçilmeli. Zamanında topladığınız üzümler ile enfes pekmezler ve şarapların yapılmasına katkı sağlayacağınızı da belirtmeden geçmeyelim.
Festival Ne Zaman Kutlanıyor?
Festival için genellikle Eylül ayının ikinci haftası seçiliyor. Bu yıl ise tarih olarak 16 Eylül seçilmiş durumda. Festival için tüm organizasyonu Ürgüp Belediyesi yapıyor. Elbette Kapadokya’ya kadar gitmişken bütün kurallara uymak ya da festival çizgisini birebir takip etmek zorunda değilsiniz. Eylül ayında sonbaharın matemli havasında yapılan bağ bozumu aynı zamanda severlerin de akın ettiği bir etkinlik. Atmosfere uygun olarak eşiniz/sevgiliniz ile romantik dakikalar geçirmek adına harika bir fırsatta diyebiliriz. Festivale gideceklere son bir hatırlatma yaparak konuyu uzatmadan bitirelim. Biliyorsunuz ki, Kapadokya son derece ilgi gören bir turizm alanı bu nedenle önceden hazırlık yaparak konaklama yerinizi seçmek iyi bir karar olacaktır.
Kapadokya’ya harika bir yolculuk için en uygun otobüs biletlerini NeredenNereye.com üzerinden satın alabilirsiniz.
