Sümela Manastırı, Türkiye’nin Trabzon ilinde Maçka ilçesi içerisinde yer alan ülkemiz içerisinde olduğu kadar uluslararası arenada da son derece ünlü olan tarihi ve kültürel miraslarından bir tanesi. Öyle ki, kadim Anadolu tarihinin en önemli eserlerinden biri olmasının yanı sıra dünyada en fazla takipçisi olan dinlerden biri olan Hristiyanlığın da en nadide eserlerinden biri olarak kabul ediliyor. Altındere Vadisi’nde Mela Tepesi üzerine kurulmuş olan bu yağı deniz seviyesinden 1.150 metre yükseklikte yer alıyor. Halk arasında ‘Meryem Ana’ olarak söylenen tam adıyla Panagia Soumela, tarih boyunca Hristiyanlarca kutsanarak oldukça önemli bir yere sahip olmuş.
Hristiyanlık döneminin ikincil yazarlarından biri olarak kabul edilen Aziz Luka tarafından tasarlanan Sümela Manastırı, Kapadokya’daki kiliselere benzerliği ile dikkat çekiyor. İlk etapta kilise olarak yapılan ancak daha sonradan alana eklenen bölümler ile bir kompleks şeklini alan yapı bugün dünyanın farklı noktalarından binlerce ziyaretçiye kapılarını açıyor. Özellikle kilise içerisinde yer alan eşsiz freskler ziyaretçiler arasında son derece ünlü. Bunun yanın da ilk dönem Hristiyanlık mimarisinin de en güzel örneklerinden birini teşkil ediyor. Ne yazık ki, kilisenin ilk dönemi hakkında elimizde yeterli bilgi bulunmuyor. Bugün dahi kompleks içerisinde tarih çalışmalarının yapıldığını söylemek gerek.
Tüm bu özelliklerinin yanı sıra Sümela Manastırı, Karadeniz’in yeşil bir okyanusu andıran görüntüsü içerisinde eşsiz bir manzaraya da sahip. Meryem Ana ismi ile de anılan bu manastır, dışarıdan bakıldığında dağa yapışmış gibi görünüyor. Sümela Manastırı, bu eşsiz özellikleri ile UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’nde kendine yer buluyor. Bölgenin en önemli Hristiyanlık birimi olan Sümela Manastırı, kurulduğu ilk günden itibaren sayısız öğrenci yetiştirmiş. Elbette bölgede hâkimiyet kurduğu uzun yıllar boyunca hakkında sayısız rivayet anlatılmaya başlanmış. Bunların içerisinde büyük mucizeler gerçekleştiren çok sayıda isimden de bahsediliyor.
Sümela’nın yapımı ile ilgili en bilinen efsane döneminde Karadeniz’de yaşayan Rum yerel halkına dayanıyor. Efsaneye göre, ikincil dönem İncil yazarlarından Aziz Luka, Hz. İsa, Hz. Meryem figürleri ile bir ikona yapıyor ve bugün Sümela Manastırı olarak bildiğimiz bu yapının bulunduğu alanda barındırıyor. Daha sonrasında takipçisi olan sadık inananlardan iki farklı kişi aynı rüyayı görerek aynı noktaya kilisenin kurulmasını sağlıyor. Aynı rüyayı gören bu iki azizin birbirlerinden habersiz olarak Trabzon’a geldiği ve tesadüf eseri birbirlerine rüyalarını anlattıktan sonra kiliseyi inşa etmeye karar verdiklerine inanılıyor. Kilise tarihinin bir efsane üzerinden değerlendirilmesi nedeniyle elimizde kesin bir veri yok. Her ne kadar kuruluşunu 365 -395 yılları arasında kabul ediyor olsak da bundan kesin olarak emin değiliz. Kilise içerisinde yer alan ve son derece değerli olan fresklerde Trabzon İmparatoru III. Aleksios tasvir ediliyor.
Manastır tarihinin önemli bir bölümünü de Osmanlı dönemi oluşturuyor. İlk yıllardan sonra gerçekleşen Türk akınları ile Trabzon Türkler tarafından ele geçirilmiş olsa da manastıra herhangi bir zarar verilmemiş. Osmanlı döneminin büyük padişahlarından biri kabul edilen Yavuz Sultan Selim ise şehzadeliğini burada yaptığı dönemde kiliseye iki âdet son derece değerli şamdan hediye etmiş.
Kilise Hristiyanlık için son derece önemli bir merkez olduğundan 2010 yılında Türkiye’nin izniyle Meryem Ana’nın göğe yükseliş tarihi olduğuna inanılan 15 Ağustos’ta kilisede etkinlik düzenlendi.
İçerikteki Konular
Sümela Manastırı’nın Önemi
Sümela Manastırı, Hristiyanlığın ilk dönemlerinde inşa edilen ve inananların ilk mabetlerinden bir tanesi olarak son derece önemi bir tarihi yapı. Ayrıca yapı içerisinde yer alan fresklerde sanat ve din tarihi açısından son derece büyük öneme sahip. Manastır içerisinde kullanılan fresklerde Gürcülerin kullanmış olduğu “Madonna” figürleri son derece dikkat çekici.
Temel kilisenin iç kısmında İsa’nın doğuşu, Meryem, göğe yükseliş gibi harika anlatılar bulunuyor. Bu anlatılar özellikle yurt dışından gelen Hristiyan ziyaretçiler tarafından hayranlıkla izleniyor diyebiliriz. Manastırın hemen her bölümünde resimlerle dini anlatıların resmedildiğini görmek mümkün.
Sümela Manastırı’nın Bölümleri
Sümela Manastırı, ana kaya kilise, şapel, fırın, mutfak, öğrenci odaları, misafirhane, kütüphane ve ayazma gibi bölümlerden oluşuyor. İlk dönemlerde manastırın su ihtiyacını sorunsuz şekilde karşılayabilmek için son derece işlevsel olan su kemerleri inşa edilmiş. Osmanlı’nın önemli isimlerinden biri olan Fatih Sultan Mehmet, Trabzon topraklarını ele geçirdiği zaman kiliseye dokunulmamasını emretmiş.
Manastırın asıl kısmı olan ana kilise Hristiyan inanışının önemli olaylarını resmeden fresklerle donatılmış durumda. Ancak sonradan eklenen mutfak bölümünde Türk kültürünün izlerini rahatlıkla görebiliyorsunuz. Ne yazık ki, Trabzon kısa bir süre Rus işgali altında kalmış ve bu dönemde kilisede bulunan keşişler yapı içerisinde özellikle büyük önemi olan Aziz Luka ikonası başta olmak üzere paha biçilmez eserleri yanlarında getirmiş. Modern dönemde uğramış olduğu tahribattan dolayı Sümela Manastırı 4 yıl boyunca büyük bir restorasyon sürecinden geçti. 2020 yılında yeniden ziyarete açılan yapı, dünyanın farklı noktalarından çok sayıda ziyaretçiyi kendine hayran bırakmaya günümüzde de devam ediyor.
Sümela Manastırı Giriş Bilgileri
Adres: Altındere Mahallesi, Altındere Vadisi, 61750, Maçka, Trabzon
Telefon: 0 (462) 5311064
Sümela Manastırı ziyaret saatleri: Sümela Manastırı, yaz döneminde (1 Nisan–1 Ekim) 08.00–19.00; kış döneminde (1 Ekim–1 Nisan) 08.00–17.00 saatlerinde ziyarete açık. Manastır, haftanın 7 günü ziyarete açık.
Sümela Manastırı giriş ücreti: Sümela Manastırı giriş ücreti 10TL. Müze Kart geçerli.
Not: Sümela Manastırı giriş ücretinin güncellenmiş olabileceğini aklınızda bulundurmalısınız. Bu nedenle gitmeden önce yetkili kurumu arayarak bilgi almanızda fayda var.
Türkiye’nin en değerli turizm noktalarından biri olan Sümela Manastırı’nı en kısa zamanda ziyaret etmek için ülkemizin her noktasından en uygun Trabzon otobüs biletlerini NeredenNereye.com üzerinden satın alabilirsiniz.
